اقیانوس قرمز و اقیانوس آبی
اقیانوس آبی و اقیانوس قرمز دو مفهومی است که این روز‌ها زیاد به گوش می‌رسد. اما این دو مفهوم به چه معنا است؟
استراتژی اقیانوس قرمز
اقیانوس قرمز به بازاری گفته می‌شود که صنایع زیادی در آن مشغول رقابت هستند. منظور از استراتژی اقیانوس قرمز هم، همان استراتژی بازاریابی سنتی برای دستیابی به مزیت رقابتی در این صنایع تقریباَ اشباع است.
اقیانوس قرمز مانند اقیانوسی پر از کوسه است که شرکت‌ها برای بقا در آن با هم مبارزه می‌کنند. چنین اکوسیستمی باعث می‌شود شرکت‌ها برای دریافت مزیت رقابتی، خدمات خود را بهتر کنند. سعی در ارتقا خدمات خود داشته باشند. تمرکز شرکت‌ها و کسب‌وکارهایی که در اقیانوس قرمز رقابت می‌کنند عمدتاَ بر حفظ مشتریان و خریداران موجود است تا جذب مشتریان جدید.
عموماَ در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، به دلیل آنکه صنایع، به‌خصوص در اکوسیستم‌های استارتاپی هنوز به تکامل و بلوغ نرسیده‌اند، نمی‌توان صنعتی را به معنای دقیق کلمه به عنوان اقیانوس قرمز مثال زد. اما در یک مقیاس کوچک‌تر می‌توان از خدماتی مانند تحویل غذا یاد کرد. استارتاپ‌های زیادی مانند زود‌فود، بدوفود، چیلیوری و ریحون با هم در حال رقابت در این اقیانوس بودند. این استارتاپ‌ها برای نجات از اقیانوس قرمز با هم ادغام شدند و یا حوزه فعالیت خود را از اقیانوس قرمز پایتخت به اقیانوس آبی دیگر شهرها انتقال دادند.
از سایر نمونه‌های اقیانوس قرمز در دنیا می‌توان به شرکت هواپیمایی ایرآسیا در مالزی اشاره کرد. این کمپانی برای دستیابی به مزیت‌های رقابتی، همواره در رقابتی تنگاتنگ با سایر شرکت‌های هواپیمایی در مالزی، مانند فایرفلای ، مالیندو و مالزی ایرلاین است. ایرآسیا برای دستیابی به این هدف پروازهای داخلی و خارجی خود را با قیمت‌های بسیار پایینی ارائه می‌دهد تا نسبت به رقبای خود سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهد. از سوی دیگر، سایر خطوط هوایی نیز برای غلبه بر ایرآسیا قیمت‌های خود را مدام کاهش می‌دهند. بنابراین، آنها در یک بازار با یکدیگر می‌جنگند.
علی‌رغم اینکه اقیانوس قرمز کمی خشن و مرگ‌بار به نظر می‌رسد اما رقابت در این اقیانوس مزایایی هم دارد.
مزایای استراتژی اقیانوس قرمز:
- شما به بازاری وارد می‌شوید که از قبل وجود داشته است، بنابراین نیازی به ایجاد بازار جدید نیست.
- خدمات و محصولات، تقاضای خوبی از سوی مشتریان دارند. بنابراین، شرکت‌های جدید می‌توانند از مصرف‌کنندگان موجود استفاده کنند.
- فعالیت در اقیانوس قرمز به شما امکان می‌دهد به راحتی نیروی کار ماهر را که دارای تجربه عمیقی در این زمینه هستند، استخدام کنید.
- شرکت‌های جدید می‌توانند ایده‌هایی را در مورد نحوه بهبود تجارت از رقبای خود دریافت کنند.
و اما نوبت به معایب این استراتژی می‌رسد.
معایب استراتژی اقیانوس قرمز:
- رقابت در این اقیانوس بسیار دشوار است زیرا رقبای شما بسیار باتجربه هستند.
- ایجاد تمایز و مزیت برای شرکت‌های نوپا در این اقیانوس می‌تواند پر‌هزینه و یا چالش‌برانگیز باشد.
استراتژی اقیانوس آبی
در مقابل اقیانوس قرمز که رقابت تنگاتنگی در آن جریان دارد، اقیانوس آبی قرار دارد که رقابت در آن در کمترین میزان ممکن یا حتی صفر است. در این اقیانوس، کسبوکارها بیش از آنکه به رقابت به با هم بپردازند، خدمات و محصولات جدیدی ابداع می‌کنند که تقریباً نمونه‌های مشابه آن در بازار هدف موجود نیست.
این مفهوم در سال ۲۰۰۵ در کتابی با همین نام به قلم دبلیو چان کیم[1] و رنه مابورنیا[2] مطرح شد و اشاره به ایجاد یک بازار جدید دارد. این کتاب به اهتمام علیرضا پورممتاز به زبان فارسی ترجمه و توسط انتشارات آریانا قلم به چاپ رسیده است.
بر اساس تعریف این دو نویسنده، اقیانوس‌های آبی، همه‌ی صنایعی هستند که امروز وجود ندارند و طبیعتاً فضای بازارهای آنها نیز ناشناخته است. در چنین اقیانوس‌هایی، تقاضا باید خلق شود. چون هنوز تقاضایی وجود ندارد که کسبوکارها برای تصاحب سهم بیشتری از آن، با یکدیگر رقابت کنند
چندین مثال از استراتژی اقیانوس آبی در سراسر جهان وجود دارد. اما یکی از نام آشنا‌ترین آنها سیستم پخش موسیقی اپل یا همان iTunes است. پیش از عرضه این سرویس، افراد آهنگ‌ها را به طور غیرقانونی از بستر اینترنت دانلود می‌کردند. این سرویس روش جدیدی را برای فروش قانونی موسیقی ایجاد کرد تا مصرف‌کنندگان و هنرمندان متقابلاً از آن سود ببرند.
تفاوت استراتژی اقیانوس قرمز و اقیانوس آبی
| اقیانوس آبی | اقیانوس قرمز |
| یک بازار بدون رقابت | رقابت تنگاتنگ در یک بازار |
| تسلط یک یا چند شرکت محدود بر کل بازار جدید | تسلط چندین و چند شرکت در یک بازار پر رقابت |
| رقبا رقیب بی‌معنا است | موفقیت به شرط پیروزی در رقابت |
| انتخاب بین کاهش هزینه و ایجاد تمایز | نیازمند ایجاد تمایز در محصول و خدمات در کنار برتری در هزینه‌ها |
| تمرکز بر مشتریان جدید | تمرکز بر حفظ مشتریان موجود با بهبود خدمات |
| نیاز به ایجاد بازار جدید | وجود یک بازار به بلوغ رسیده |
سه تفاوت مهم بین استراتژی اقیانوس قرمز و اقیانوس آبی
۱. تمرکز بر مشتریان فعلی در مقابل تمرکز بر مشتریان جدید
در اقیانوس قرمز، صنایع بیشتر عمدتاً بر جذب مشتریان فعلی برای فروش محصولات و خدمات بیشتر تمرکز می‌کنند. بنابراین، آنها بر مشتری فعلی تمرکز می‌کنند تا با فروش محصولات و خدمات خود به آنها، سهم بیشتری از بازار داشته باشند.
در مقابل، در استراتژی اقیانوس آبی، صنایع سعی می‌کنند الگوی کسب‌و کار را تغییر دهند تا چیز جدیدی را برای عرضه به مشتریان داشته باشند. این شرکت‌ها همچنین حوزه‌ی تجاری خود را برای توسعه محصولات یا خدمات جدید برای مشتریان گسترش می‌دهند. این استراتژی به آنها اجازه می‌دهد تا بر الگوهای تجاری تمرکز کنند تا حفظ مشتری.
۲. رقابت در بازارهای موجود در مقابل ایجاد بازارهای جدید
از دیدگاه استراتژی اقیانوس قرمز، صنایع در حال انجام تجارت در بین مشتریان یکسان هستند و برای به دست آوردن مشتریان بیشتر با یکدیگر رقابت می‌کنند. اگر یک شرکت بتواند مشتریان بیشتری را به خدمات و محصولات خود جذب کند، پول بیشتری به دست خواهد آورد و در مقابل شرکت دیگری مشتریان خود را از دست خواهد داد.
استراتژی اقیانوس آبی یعنی شرکت‌ها بازار جدیدی را ایجاد کنند. در چنین بازاری، محصول و خدمات منحصر به فرد هستند و بنابراین، هیچ شرکتی برای رقابت با شما نخواهد آمد.
۳. رقابت با رقیب در مقابل تصاحب تمام سهم بازار
شرکتی که در اقیانوس قرمز ورود می‌کند باید با صنایع دیگری که پیش از آنها در صنعت مشغول به فعالیت بوده‌اند برای فروش بیشتر محصولات و افزایش حاشیه سود رقابت کند. بنابراین، آنها همیشه قصد دارند رقبای خود را از طریق سیاست بازاریابی، کیفیت محصول و خدمات شکست دهند.
در استراتژی اقیانوس آبی رقابت بی‌معنا است زیرا چون آنها بازار جدیدی در اختیار دارند که برای فروش محصولات و خدمات نیازی به رقابت با صنایع دیگر ندارد. بر اساس آنچه تاکنون گفته شد، می‌توان نتیجه گرفت که اقیانوس آبی راه بهتری برای رسیدن به موفقیت آن هم با ریسک کمتر و افزایش سود برای شرکت است.
منبع : 10ampodcast
[1] W.Chan Kim
[2] Renée Mauborgne
