طرح کسب و کار یا بیزنس پلن چیست؟
بیزنس پلن نوشته‌ای است که جزئیات کسب و کار را مشخص می‌کند.
این سند باید شامل توضیحاتی در مورد وضعیت کنونی کسب و کار، نیازها، انتظارات و نتایج پیش‌بینی‌شده و البته ارزیابی کلیدی جوانب آن باشد.
طرح کسب و کار بهتر است شامل خلاصه‌ی اجرایی، شرح کسب و کار و محصولات، برنامه‌ی مالی، عملیاتی، تولید، برنامه‌ی بازاریابی و ساختار سازمانی باشد. در واقع این سند نقشه‌ی موفقیت کارآفرین است.
اگر در حال مطالعه این متن هستید احتمالاً میزان اهمیت تهیه طرح کسب و کار را می‌دانید اما باز هم برای آنکه هیچ شک و شبهه‌ای باقی نماند چند دلیل اساسی را در لیست زیر آورده‌ایم:
– طرح کسب و کار نشان می‌دهد که شما واقعاً در مورد راه‌اندازی کسب و کار جدی هستید.
– به شما کمک می‌کند که مشتریان، رقبا، هزینه‌ها، منابع و البته زمان‌های مهم اجرای پروژه (milestoneها) را به طور دقیق مشخص کنید.
– وقتی می‌نویسید ،همه چیز فرق می‌کند. ممکن است هزاران فرضیه و ایده در ذهن داشته باشید اما وقتی شروع به نوشتن می‌کنید نحوه‌ی فکر کردن و تحلیل کردن متفاوتی خواهید داشت. در بسیاری از موارد خودتان طرحی که پیشنهاد دادید را رد می‌کنید.
– برای ارائه به افراد خارج از سازمان آماده می‌شوید.
– ریسک‌ها و فرصت‌ها را بهتر تحلیل می‌کنید.
– منابعی که لازم دارید را به طور دقیق محاسبه می‌کنید؛ از منابع انسانی گرفته تا منابع مالی، سرمایه‌ای، مواد اولیه و تجهیزات
– می‌توانید قبل از همه احتمال موفقیت کسب و کار خود را ارزیابی کنید.
۵ نکته را در زمان تهیه BP به یاد داشته باشید:
۱- طرح کسب و کار را اول برای خودتان تهیه کنید بعد برای دیگران.
در بسیاری موارد، طرح کسب و کار زمانی نوشته می‌شود که صاحب اصلی کار می‌خواهد آن را به افراد خارج از سازمان مثل سرمایه‌گذارها، بانکداران، تأمین‌کننده‌ها، مشتریان، مشاوران و ارائه‌کنندگان مجوزها ارائه دهد.
اگرچه اهمیت طرح کسب و کار برای جذب سرمایه، شرکای جدید و جلب اعتماد مؤسسات اعتباردهنده بسیار مهم است اما توجه کنید که صاحب کسب و کار اولین مخاطب این سند است. شما بیزنس پلن می‌نویسید که آمادگی بیشتری برای گذران مراحل مختلف کسب و کارتان داشته باشید.
طرح کسب و کار می‌تواند:
– کارآفرین را در اداره‌ی کسب و کار راهنمایی کند؛
– از بروز اشتباه‌های زیان‌بار جلوگیری کند؛
– به انجام امور سرعت بدهد و باعث صرفه‌جویی در زمان شود؛
– فرآیندهای مختلف تولید، بازاریابی و توزیع را بهینه‌سازی کند و از اتلاف مواد اولیه، کار و سرمایه جلوگیری کند؛
– کارآفرین را مجبور کند به پروژه هدفمندانه‌تر و دقیق‌تر نگاه کند؛
– موجب شود که کارآفرین به فرضیات موفقیت پروژه موشکافانه‌تر نگاه کند.
بنابراین بیشترین منفعت تهیه بیزنس پلن به خود کارآفرین می‌رسد تا به مخاطبین خارج از سازمان. در واقع BP به کارآفرین کمک می‌کند که دیدی وسیع‌تر به کسب و کار خود داشته باشد.
۲- طرح کسب و کار، نقشه راه موفقیت کارآفرین است، پس برای تدوین آن وقت بگذارید.
قبلاً هم گفتیم BP نقشه راه موفقیت کارآفرین است. اما سؤالی که مطرح می‌شود این است که پس اگر طرح کسب و کارمان را بنویسیم، موفقیت‌مان تضمینی است؟
متأسفانه پاسخ «خیر» است.
کیفیت هر طرح کسب و کار با طرح دیگر ممکن است زمین تا آسمان متفاوت باشد حتی اگر در یک حوزه کاری باشند و ایده‌ی مشابهی هم داشته باشند.
فرض کنیم دو نفر می‌خواهند فروشگاهی در مکان مشابهی راه‌اندازی کنند.
طرح کسب و کار یکی از آنها شامل نتایج نظرسنجی از مشتریان و تحقیق مفصلی از وضعیت بازار است، موقعیت ملکی که قصد خریداری آن را دارد به دقت بررسی کرده و مطمئن است که تابلوی فروشگاه را می‌تواند در جای مناسبی نصب کند، مشتریان جای پارک خواهند داشت، فروشگاه‌های اطراف را بررسی کرده و از شرایط آنها آگاه است. حتی در مورد کسب و کار قبلی که در همان ملک در جریان بوده تحقیق کرده تا مطمئن باشد بین اهل محل و کسبه بدنامی نداشته باشد.
از طرفی با تأمین‌کنندگان صحبت‌هایی را انجام داده و قیمت بیشتر محصولات را محاسبه کرده و جایی را برای انبار کردن محصولات در نظر گرفته و می‌داند دقیقاً چه تعداد نیروی انسانی لازم دارد.
طرح کسب و کار فرد دیگر شامل مساحت ملک مورد نیاز، تخمین کلی سرمایه و شرح کلی فعالیت کسب و کار است.
به نظرتان کدام یک احتمال موفقیت بیشتری دارند؟
برای آنکه ببینید چقدر مهم است که برای تدوین طرح کسب و کار وقت بگذارید، می‌توانید مصاحبه با مهرسا رئیس‌زاده را در فصل ۳ پادکست ۱۰ صبح، از اینجا بشنوید.
۳- بیزنس پلن را روی سنگ حک نکنید.
حتماً شما هم موافقید که با گذشت زمان، شرایط کسب و کار تغییر می‌کند. به طور مثال ممکن است سرمایه بیشتری جذب کند، رقبای جدیدی وارد بازار شوند، نیروی انسانی مهاجرت کنند، نیازهای مشتریان تغییر کند، تکنولوژی جدیدی وارد شود.
قطعاً در این حالت بیزنس پلن اولیه شما دیگر نمی‌تواند نقشه راهی برای موفقیت کسب و کارتان باشد. بنابراین بهتر است بپذیریم BP یک موجود زنده است که مرتب تغییر می‌کندن و باید مدام بازنگری شود.
بیزینس‌پلن قرار نیست به گونه‌ای روی سنگ حک شود که هیچ‌گاه قابل تغییر نباشد! طرح کسب و کار با دریافت هر اطلاع جدیدی از بازار باید تغییر کرده و بروزرسانی شود.
۴- بیزنس پلن یعنی مسیر حرکت به سمت نقطه‌ای مطلوب. اول نقطه‌ی مطلوب را ترسیم کنید.
تمام آیتم‌هایی که در طرح کسب و کار توضیح داده می‌شوند، صرفاً برای آن است که مشخص شود قرار است چگونه به هدف مطلوب‌مان برسیم.
بنابراین قبل از همه چیز باید هدف نهایی کسب و کارمان را بدانیم تا بتوانیم اجزای BP را متناسب با آن تنظیم کنیم. توجه داشته باشید که در واقع طرح کسب و کار گام‌های رسیدن به هدف را روشن می‌کند.
